Marc van Oostendorp
Viraal Nederland
Taal en cultuur van de eerste golf
Oorspronkelijke prijs was: € 17,50.€ 7,90Huidige prijs is: € 7,90.
De coronapandemie overspoelde in het voorjaar van 2020 ook Nederland. Onderzoekers van het Meertens Instituut trokken er meteen op uit, al was het soms via het beeldscherm: wat voor verhalen vertelden mensen elkaar? Ontstonden er nieuwe rituelen? En waarom verschenen er ineens spandoeken in dialect in het straatbeeld? In ‘Viraal Nederland’ lezen we een analyse van de manier waarop taal en cultuur meebewogen met ‘het nieuwe normaal’. De crisis laat zien dat bestaande aspecten van taal en cultuur veeleer worden uitvergroot dan echt veranderd. Daarmee zien we scherper hoe de wereld in Nederland, ook onder normalere omstandigheden, in elkaar zit. Het Meertens Instituut bestudeert en documenteert taal en cultuur in Nederland en Nederlandse taal en cultuur in de wereld. Centraal staan de verschijnselen die het alledaagse leven in onze samenleving vormgeven.
Gerelateerde producten
naslagwerken
Mark van Oostendorp
Het Dialecten-doeboek
Het Meertens Instituut in Amsterdam verzamelt al 90 jaar gegevens over de Nederlandse dialecten. Medewerkers van het instituut trokken het land in om overal, eerst met pen en papier, later met bandrecorders en nog later laptops, opnamen te maken van hoe mensen spraken. De klok werd stilgezet en na een kopje koffie vertelden mensen hoe het leven en hoe de taal vroeger was. Omdat vanaf het begin vooral ook oudere mensen werden geïnterviewd, krijgen we zo een inkijk in de taal van de Nederlanders tot diep in de negentiende eeuw. In de afgelopen decennia heeft het Meertens Instituut heel veel gegevens uit dat onderzoek gedigitaliseerd en online geplaatst: duizenden uren geluidsopnamen, door lokale dialectliefhebbers ingevulde vragenlijsten, landkaarten waarop is ingetekend waar bepaalde woorden werden gebruikt, en veel meer. Het is een digitale schatkamer voor onderzoekers. In 'Het Dialectendoeboek' demonstreren 35 dialectwetenschappers op een aanstekelijke manier wat er allemaal te halen is en op welke manier iedereen zelf het goud kan delven uit de digitale mijnen die vierentwintig uur per dag open liggen. Het Meertens Instituut houdt zich bezig met de bestudering en documentatie van Nederlandse taal en cultuur. Centraal staan de verschijnselen die het alledaagse leven in onze samenleving vormgeven.naslagwerken
Nicoline van der Sijs
Taalwetten maken en vinden
Hoe en wanneer is de Nederlandse standaardtaal ontstaan? Nicoline van der Sijs laat zien hoe taalgeleerden in de zestiende en zeventiende eeuw discussieerden over de vraag hoe de ideale standaardtaal eruit diende te zien en hoe ze de taalnormen en -regels voor het Standaardnederlands vaststelden. Uit verschillende varianten verhieven ze één bepaalde vorm tot standaardtaal. Soms introduceerden ze een nieuw, geknutseld onderscheid, zoals tussen hen en hun of tussen waaronder en onder wie. In dit boek wordt duidelijk dat de vorming van een standaardtaal mensenwerk is. Daarbij nuanceert Nicoline van der Sijs bestaande aannames, zoals het belang van de Statenvertaling voor de ontwikkeling van de standaardtaal. Bijzondere aandacht krijgt de inbreng van de verschillende Nederlandse dialecten en het Duits in het Standaardnederlands. Ook recente ontwikkelingen komen aan bod, zoals verschillen tussen de standaardtaal in Nederland en Nederlandstalig België. 'Taalwetten maken en vinden' is een omvangrijk standaardwerk dat zowel de geïnteresseerde leek als de vakgenoot en student bedient. Nicoline van der Sijs is als senior-onderzoeker verbonden aan het Instituut voor de Nederlandse Taal en als hoogleraar historische taalkunde van het Nederlands aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij publiceerde diverse boeken over de geschiedenis van de Nederlandse taal, waaronder het Van Dale Groot Leenwoordenboek, het Chronologisch woordenboek en 15 eeuwen Nederlandse taal. Ze is oprichter van etymologiebank.nl en vaste medewerker van Onze Taal.geschiedenis
Marc van Oostendorp
Een mooie mengelmoes
Taal was belangrijk in de Gouden Eeuw. Schrijvers, dichters, taalgeleerden en journalisten legden zelfbewust de basis voor wat het Standaardnederlands zou worden, een taal waarop iedereen even trots leek te zijn als op de nieuwe Republiek. Tegelijkertijd openden de Lage Landen zich voor de rest van de wereld, onder andere door de handel en het vroege kolonialisme, maar ook door belangstelling voor de 'nieuwe' kunsten uit Italië en Frankrijk. Bovendien kwamen door de grote welvaart heel veel migranten uit binnen- en buitenland naar Amsterdam. In 'Een mooie mengelmoes' laten Nicoline van der Sijs en Marc van Oostendorp zien dat het ontstaan van het Nederlands alleen kan worden begrepen tegen de achtergrond van al die talen en dialecten die er toen in de Lage Landen werden geschreven. De auteurs presenteren het eerste onderzoek naar de pas ontsloten schat van zeventiende-eeuwse kranten ? Nederlandse drukkers zetten in dit eerste massamedium internationaal de toon ? én ze laten zien hoe schrijvers buitenlandse modellen imiteerden. Maar dat deden in 'zuiver' Nederlands, en niet in een 'mengelmoes' van leenwoorden zoals die in het dagelijks leven werd gebruikt.taal
