Terug/Home/Webwinkel ramsj.nl /Filosofie & religie/Filosofie/De vrije wil
Kan ik doen wat ik wil? En kan ik willen wat ik wil? Wie zichzelf kent, weet het antwoord. Natuurlijk heb ik een vrije wil en kan ik doen wat ik wil zolang niets of niemand mij dwingt. Toch ontkennen tal van hedendaagse wetenschappers het bestaan van een vrije wil omdat zij menen dat de natuurwetten het menselijk gedrag determineren. Aan die ontkenning zijn dramatische consequenties verbonden. Welke verantwoordelijkheid draag ik nog als mijn handelingen alleen maar de effecten van blinde moleculaire processen zijn? Hoe zouden we de misdadiger nog iets kunnen verwijten? Hij handelde immers onvrijwillig. Een humane samenleving op deze basis inrichten is onmogelijk. In het dagelijks leven blijven we hoe dan ook kiezen en beslissen. Over deze kwestie woedt al eeuwenlang een discussie. Gerard Bodifee verkent de cruciale momenten die het debat blijvend inspireerden. Zo komen onder meer de opvattingen van Spinoza, Kant, Schopenhauer en de moderne natuurkunde aan bod. Ondanks al deze wijsheid en wetenschap is het wonderlijk dat het debat nog steeds niet is beëindigd. Hebben we een vrije wil? Het antwoord vinden we in ons dagelijks leven. Gerard Bodifee is astrofysicus, filosoof en essayist. Hij richtte het Huis voor Filosofi e op en organiseert cursussen en lezingen in binnen- en buitenland.
Gerelateerde producten
filosofie & religie
Tjeerd van de Laar
Vrije wil
Discussies over verantwoordelijkheid, zelfverwerkelijking en bewustzijn. Wat is vrije wil? Doen we iets omdat we dat zelf belangrijk vinden, of zijn we slechts een speelbal van onze genen, onze opvoeding en de invloed van de media? Worden onze handelingen aangestuurd door bewuste gedachten, of zijn onze keuzes al in de hersenen tot stand gekomen voordat we ons daar bewust van worden? Had bijvoorbeeld een misdadiger er ook voor kunnen kiezen om geen misdadiger te worden? Het hedendaagse debat over vrije wil is spannend en veelzijdig. De (on)vrijheid van wat we gemakshalve onze wil noemen, staat centraal in discussies over verantwoordelijkheid, zelfverwerkelijking en bewustzijn. 'Vrij wil' is verhelderend voor iedereen die grip wil krijgen op deze materie. Het is rijk aan casussen en sleutelteksten van uiteenlopende denkers: van Kant tot Sartre, van Taylor tot Pereboom.filosofie & religie
Isocrates
Monument van mijn denken
Als bekendste onbekende redenaar leidt Isocrates van Athene (436 vC-338 vC) een verscholen naleven. Van oudsher geniet hij de faam, in de woorden van Cicero, de 'leermeester van alle redenaars' te zijn. In zijn tijd is hij invloedrijker in het openbare politieke debat dan Plato of Socrates, en zijn school staat aan de basis van het klassieke hoger onderwijs dat is gericht op de intellectuele en politieke vorming van vrije burgers. De school van Isocrates is het ijkpunt van alle onderwijs in de Hellenistische en Romeinse wereld, en uit de filosofie van Isocrates kon het renaissancistisch humanisme voortkomen, dat tot in de een-en-twintigste eeuw het hart vormt van de humaniora. Isocrates is overtuigd van de maakbaarheid van de verantwoordelijke burger. Hiertoe heeft hij een opvoedkundig programma ontworpen, gebaseerd op de regels van de klassieke retorica, om jeugdige talenten intensief te begeleiden en voor te bereiden op een vooraanstaande rol in de politieke gemeenschap, de gemeenschap van burgers. Filosofie is voor Isocrates de natuurlijke en beste techniek voor het leren juist te redeneren en argumenteren, en daarmee juist te handelen en te leven. Isocrates' ethiek is eerder doelmatig dan idealistisch, een praktische oefening van deugden, die gerealiseerd dienen te worden in de politieke praktijk. Het programma van Isocrates' school is gebaseerd op taal en overtuigingskracht, het hanteren van de juiste woorden, het weten te handelen op het juiste moment, en gestoeld op een vruchtbaar historisch bewustzijn, dat leidend is voor de innerlijke overtuiging, het moreel besef en het rechtvaardig handelen van een politicus. In 'Monumenten van mijn denken' geeft Jeroen Bons â voor het eerst in het Nederlands â een getrouw en meerzijdig beeld van Isocrates als filosoof, pedagoog en politiek redenaar. Het boek bevat een ruime en representatieve keuze uit zijn politieke redevoeringen: Areopagiticus, Panegyricus, Panathenaicus; zijn filosofische redevoeringen: Tegen de sofisten, Helena, Apologie van Isocrates; en zijn pedagogische brieven: Aan Demonicus en Aan Polycrates. Jeroen Bons' toelichtingen zijn ruimhartig en instructief. Hij vertaalt de redevoeringen in stijl, plaatst de pedagogische opvattingen van Isocrates in dispuut met tijdgenoten en tegenstrevers als Plato en Aristoteles, en schetst de invloed van Isocrates op het denken over onderwijs en opvoeding. Bons betoogt ten slotte dat Isocrates' pleidooi voor een nieuwe politieke cultuur, wars van particularisme en kortzichtig eigenbelang, een blijvend moreel kompas biedt voor maatschappelijk handelen en politiek plichtsbesef.filosofie & religie
T.H.C.W. Oudemans
Europa, Europa
Het humane Europa dat gebaseerd is op de gelijkheid van alle mensen zou wel eens op zijn laatste benen kunnen lopen. Dat kan op uiteenlopende manieren gebeuren. Misschien gaat het ten onder aan massa-immigratie en economisch onheil. Maar er zijn ook andere mogelijkheden: bijvoorbeeld dat Europa enkel blijft bestaan als bureaucratische reuzenkraak. 'Europa, Europa' gaat wel over Europa, maar pas in tweede instantie over Europa als geografische of politieke eenheid dan wel verdeeldheid. Primair wordt gevraagd naar de semantiek, de grondwoorden die vandaag de dag de identiteit van Europa bepalen. Vandaar dat het niet politiek, niet politicologisch, maar filosofisch is. De Europese semantiek is die van het universeel humanisme. Dit gaat onder auto-destructieve spanningen gebukt. Deze worden niet beschreven of beoordeeld, laat staan veroordeeld. Het is de vraag welke vanzelfsprekendheden daarbij in het geding zijn. Die treden naar voren dankzij het darwinisme en de thermodynamica. Deze wetenschappen laten zien dat organisaties niet kunnen overleven wanneer zij hun eigen identiteit en territorium niet verdedigen tegen het vreemde en vijandige. De universele mensheid is een zichzelf ondermijnende fictie ? die de identiteit van Europa uitmaakt.filosofie & religie
