Maternity

Voorstellingen van moeders en kinderen zijn niet weg te denken uit de beeldende kunsten van het Afrikaanse continent, van de prehistorische rotskunst in Egypte en de Sahara tot de hedendaagse kunst van Zuid-Afrika. Afbeeldingen van het moederschap – gemaakt in materialen gaande van steen, ivoor en metaal tot kralen, hout en zelfs schilderijen – worden door iedereen gebruikt, van hoog tot laag, en versieren zowat elk soort voorwerp dat in de regio wordt voortgebracht. Na een bespreking van het moederschap als een tegelijk biologisch en cultureel verschijnsel, wordt de enkele voor de hand liggende begrippen als vruchtbaarheid, voortplanting en opvoeding behandeld. Daarna wordt de rol van het moederschap in het denken, de rituelen en het wereldbeeld, met als centrale ideeën gemeenschap, transformatie en regeneratie onderzocht. Al sinds mensenheugenis, en nog tot de dag van vandaag, zijn de aan het moederschap gewijde kunstvormen instrumenten in een moederschapspolitiek die nu eens de leiders steunt en dan weer in verandering en zelfs protest uitmondt. Deze vormen zijn ook alomtegenwoordig op altaren en schrijnen, op het kruispunt van deze wereld en het bovennatuurlijke. Voorstellingen van het moederschap uit alle tijden brengen diepe en betekenisvolle maar soms verborgen boodschappen over. ‘Maternity’ legt een grote klemtoon op vroegere, traditionele kunstvormen die hoofdzakelijk werden voortgebracht door en voor mannen in patriarchale sociaalpolitieke stelsels. Deze vertrouwde figuren idealiseerden en verheerlijkten het moederschap om de status quo in stand te houden: moeders werden op een voetstuk geplaatst, zowel letterlijk als figuurlijk. In recentere voorbeelden, vele gemaakt door vrouwen die ook moeder zijn, wordt het moederschap dan weer veel realistischer en subjectiever benaderd, deze veranderende denkpatronen worden in het laatste hoofdstuk onder de loep genomen. Dergelijke werken tonen vrouwen en kinderen bedreigd door armoede, ziekte, oorlog, huiselijk geweld en paternalisme, en ze verwerken zowel de vormen als de betekenissen uit de vroegere idealiserende conventies in een groter realisme en een vaak bijtende maatschappelijke en politieke kritiek.