Historische uitgeverij — Ramsj

Dit eene brein

bwhontwerpers — Fri, 02 Feb 2024 07:51:30 +0000

Van Halsema’s intertekstuele benadering van poëzie is volstrekt uniek in Nederland. In ‘Dit eene brein’ handelt het om het werk en het dichterschap van Jan Hendrik Leopold. Van Halsema laat de historische, literaire en filosofische context steeds meeklinken in zijn beschouwingen over de totstandkoming en de aard van Leopolds poëzie. Hij maakt bovendien het overvloedige poëtische materiaal bruikbaar voor een historisch-literaire analyse van Leopolds dichterschap en leven. In de zuivere analyse en tegelijk in de vervlochtenheid van deze benaderingen ligt de grote kracht. Vier studies over de bronnen en hun verwerking in een aantal gedichten nemen een belangrijke plaats in: ‘Cheops’, ‘Kinderpartij’, en ‘Van wijn één druppel’, lange gedichten uit een periode waarin Leopold zich intens verdiepte in de grote filosofen uit de geschiedenis, èn de cyclus ‘Morgen’, een reeks gedichten uit de tijd dat Leopold in zijn poëzie sterk reageerde op de literaire actualiteit, steeds blijkt er sprake te zijn van een zeer complexe intertekstualiteit. Bijvoorbeeld niet alleen de Griekse Stoa was bron voor ‘Van wijn één druppel’, maar tenminste evenzeer de verwerking en interpretatie van de stoïsche leer bij latere filosofen als Hume en Leibniz. En daar komt de filosofie uit Leopolds eigen tijd bij. Een methodische beschouwing over de waarde van bronnenonderzoek voor de interpretatie van Leopolds gedichten geeft het essay ‘Echt nodig is het nu ook weer niet’. In ‘En boven alles uitgetogen’ onderzoekt de auteur de relatie van Leopold tot de filosofie en de religie, zoals die zichtbaar is in zijn poëzie en biedt hij een overzicht van de geestelijke ontwikkeling van de dichter. De proeve van een toekomstige biografie van Leopold schetst Van Halsema in ‘De man en de masque’, geïllustreerd met een aantal intrigerende voorbeelden van Leopolds leven en werk in Rotterdam. ‘Dit eene brein’ vindt een hoogtepunt in ‘Nu ik na jaren haar weer toespreek’, over de formatie van een gestorven geliefde in Leopolds vroege poëzie.

The post Dit eene brein appeared first on Ramsj.

Monument van mijn denken

bwhontwerpers — Fri, 02 Feb 2024 07:51:16 +0000

Als bekendste onbekende redenaar leidt Isocrates van Athene (436 vC-338 vC) een verscholen naleven. Van oudsher geniet hij de faam, in de woorden van Cicero, de ‘leermeester van alle redenaars’ te zijn. In zijn tijd is hij invloedrijker in het openbare politieke debat dan Plato of Socrates, en zijn school staat aan de basis van het klassieke hoger onderwijs dat is gericht op de intellectuele en politieke vorming van vrije burgers. De school van Isocrates is het ijkpunt van alle onderwijs in de Hellenistische en Romeinse wereld, en uit de filosofie van Isocrates kon het renaissancistisch humanisme voortkomen, dat tot in de een-en-twintigste eeuw het hart vormt van de humaniora. Isocrates is overtuigd van de maakbaarheid van de verantwoordelijke burger. Hiertoe heeft hij een opvoedkundig programma ontworpen, gebaseerd op de regels van de klassieke retorica, om jeugdige talenten intensief te begeleiden en voor te bereiden op een vooraanstaande rol in de politieke gemeenschap, de gemeenschap van burgers. Filosofie is voor Isocrates de natuurlijke en beste techniek voor het leren juist te redeneren en argumenteren, en daarmee juist te handelen en te leven. Isocrates’ ethiek is eerder doelmatig dan idealistisch, een praktische oefening van deugden, die gerealiseerd dienen te worden in de politieke praktijk. Het programma van Isocrates’ school is gebaseerd op taal en overtuigingskracht, het hanteren van de juiste woorden, het weten te handelen op het juiste moment, en gestoeld op een vruchtbaar historisch bewustzijn, dat leidend is voor de innerlijke overtuiging, het moreel besef en het rechtvaardig handelen van een politicus. In ‘Monumenten van mijn denken’ geeft Jeroen Bons â voor het eerst in het Nederlands â een getrouw en meerzijdig beeld van Isocrates als filosoof, pedagoog en politiek redenaar. Het boek bevat een ruime en representatieve keuze uit zijn politieke redevoeringen: Areopagiticus, Panegyricus, Panathenaicus; zijn filosofische redevoeringen: Tegen de sofisten, Helena, Apologie van Isocrates; en zijn pedagogische brieven: Aan Demonicus en Aan Polycrates. Jeroen Bons’ toelichtingen zijn ruimhartig en instructief. Hij vertaalt de redevoeringen in stijl, plaatst de pedagogische opvattingen van Isocrates in dispuut met tijdgenoten en tegenstrevers als Plato en Aristoteles, en schetst de invloed van Isocrates op het denken over onderwijs en opvoeding. Bons betoogt ten slotte dat Isocrates’ pleidooi voor een nieuwe politieke cultuur, wars van particularisme en kortzichtig eigenbelang, een blijvend moreel kompas biedt voor maatschappelijk handelen en politiek plichtsbesef.

The post Monument van mijn denken appeared first on Ramsj.

Natuur als misverstand

bwhontwerpers — Fri, 05 Jan 2024 07:21:37 +0000

Wat is natuur? Waarom richten we het landschap in zoals we doen? De Vereniging Natuurmonumenten speelt in Nederland een belangrijke rol als eigenaar en beheerder van grote gebieden met historische, nieuwe en namaaknatuur, zoals het tot natuureiland gecultiveerde Tiengemeten. Natuurmonumenten beheert en stuurt ook mede het verhaal over hoe natuur, landschap of wildernis er in Nederland uit moet zien. Dat is een romantisch negentiende-eeuws verhaal. Grondlegger van Natuurmonumenten en redder van het Naardermeer Jac. P. Thijsse liet zich als heraut van de romantische natuurbeleving inspireren door de Amerikaanse natuurdenker Henry David Thoreau. In ‘Natuur als misverstand’ verdiepen Johan van de Gronden, Leen Dresen, Norbert Peeters, Harm Piek en Jelle Reumer zich in de herkomst van ons verlangen naar ongerepte natuur, schilderachtige landschappen en woeste wildernis.

The post Natuur als misverstand appeared first on Ramsj.

De vis die aan land kroop

bwhontwerpers — Fri, 05 Jan 2024 07:21:32 +0000

Al heeft de evolutie geen doel, het ontstaan van de soorten heeft inmiddels wel een rijk verleden. ‘De vis die aan land kroop’ geeft een compleet overzicht van het ontstaan en de ontwikkeling van het gewervelde dier. Wat zich ook voordeed in de evolutie, van de eerste Big Bang en de tweede Grote Klap tot aan de uitvinding van het wiel: onze ruggengraat hangt van toeval en tegenslag aan elkaar. De mens is dan misschien geen kroon op de schepping, de hand van Jelle Reumer maakt van de evolutie een verbazingwekkende geschiedenis. Wat is er zo bijzonder aan lopen, vliegen, zwemmen, kruipen en ademen? Wat is eigenlijk een vis? En waarom lijkt een koe meer op een dolfijn dan op een paard?

The post De vis die aan land kroop appeared first on Ramsj.

Natura Morte

bwhontwerpers — Wed, 20 Dec 2023 12:16:23 +0000

Ons land telt een aantal natuurhistorische musea. Eén grote, een krap dozijn kleinere en een hele rits kleintjes. Allemaal verzamelen ze objecten uit de levende, de verloren en de dode natuur, zaden en zoogdieren, opgeprikte insecten en opgezette vogels, gedroogde planten, schelpen, monsters en vreemde beesten op sap. Gezamenlijk beheren ze een onvervangbare schat, de weerslag van wat ‘biodiversiteit’ in haar meest oorspronkelijke vorm kan zijn. Zonder fossielen is biodiversiteit een uit de lucht gevallen en onbegrijpelijk fenomeen. Fossielen laten zien waar we vandaan komen. Natuurhistorische musea zijn de archieven van het leven. Wie zich om de natuur van nu en van de toekomst bekommert, om de aarde en het milieu, kan niet om de fossielen heen. Paleoprofessor Jelle Reumer gidst de lezer langs de paleontologische rijkdom van de natuurhistorische musea in Nederland en Brussel. Hij bespreekt als bevlogen docent de relikwieën van oermens en oeros, de versteende knekels van Bleke Bèr de Maastrichtse Maashagedis, het schedeldek van Leidse Piet, en de overblijfselen van Krijn de Zeeuwse Neanderthaler. Jelle Reumer slaagt er met zijn grenzeloze nieuwsgierigheid, en natuurlijke verwondering in de lezer telkens een fossiele rilling te bezorgen ten overstaan van de fysieke dierlijke oerresten. De rommelige reliekschrijnen zijn uitgebannen, de geur van negentiende-eeuwse wetenschap is opgetrokken: de kunstwerken van de fossiele hakmeesters en preparateurs staan, liggen en hangen te pronken in de rijksschatkamers van de verloren oertijd. Beleef de fossielen!

The post Natura Morte appeared first on Ramsj.

Als van hooger bestemming en aart

bwhontwerpers — Wed, 01 Feb 2023 12:26:03 +0000

Aan het begin van de negentiende eeuw was het sublieme – de esthetische ervaring, die ook wel als het huiveringwekkend genot omschreven is – onderwerp van verhitte debatten in met name Engeland, Duitsland en Frankrijk. In Nederland bleef dat debat niet onopgemerkt en verscheen eveneens een aantal belangwekkende beschouwingen over het sublieme. ‘Als van hooger bestemming en aart’ bundelt de drie belangrijkste Nederlandstalige teksten.

The post Als van hooger bestemming en aart appeared first on Ramsj.

Het woord is een machtig heerser

bwhontwerpers — Fri, 30 Mar 2018 10:45:34 +0000

Gorgias (480-380 v.C.) is een van de grondleggers van de retorica. Hij was een rondtrekkend retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. De macht van het woord is volgens Gorgias niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens is van het grootste belang. Beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek.

The post Het woord is een machtig heerser appeared first on Ramsj.

De dromenwever

bwhontwerpers — Tue, 02 Jan 2018 14:59:20 +0000

Sommige delen van ons brein moeten waken terwijl we slapen. Ze beginnen vreemde verhalen te spinnen. De meeste verhalen vervliegen bij het wakker worden. Wat blijft zijn de vragen. Waarom accepteer je in je droom bizarre situaties als volkomen vanzelfsprekend? Wat hebben psychologie en neurologie de afgelopen halve eeuw opgehelderd over ons nachtleven? En natuurlijk de moeilijkste vraag: betekenen dromen iets?

Met ‘De dromenwever’ betreedt Douwe Draaisma opnieuw de menselijke piste vol wilde verhalen, steigerende nachtmerries en ijzingwekkende mentale acrobatiek. Vastberaden doorkruist hij de droomlandschappen van zweefdromers, blinde en lucide dromers; feiten over erotische, profetische en examendromen scheidt hij moeiteloos van overspannen ficties.
Ook het innerlijkst van het auto biografische droomleven onderzoekt en analyseert hij met wetenschappelijke acribie en pertinentie, maar nooit zonder open oog te houden voor de verhalende kracht van dromen en dromers. Wat we over dromen zeker willen weten is nu beschreven in ‘De dromenwever’.

The post De dromenwever appeared first on Ramsj.

De ruimte van Christiaan Huygens

bwhontwerpers — Tue, 02 Jan 2018 14:56:17 +0000

Drie jaar na zijn dood, verscheen het boekje ‘Cosmotheoros’ van Christiaan Huygens, een fantasie waarin Christiaan het wetenschappelijke wereldbeeld van zijn tijd aanschouwelijk maakt door zijn broer Constantijn mee te nemen op een tocht naar de diepten van ons zonnestelsel. Met diezelfde aanstekelijke verwondering gidst Icke op zijn beurt de hedendaagse lezer door het heelal en de uitzonderlijk creatieve geest van het genie Christiaan Huygens.

The post De ruimte van Christiaan Huygens appeared first on Ramsj.

Vergeetboek

bwhontwerpers — Wed, 27 Dec 2017 10:03:23 +0000

Waarom hebben we zo’n slecht geheugen voor dromen? Bestaat verdringen? Wat gebeurt er met gedeelde herinneringen als degene waar je die herinneringen mee deelde er niet meer is? Hoe kan het dat een collega wel uw idee heeft onthouden, maar vergeten is dat het úw idee was?

De lastigste vragen die je over het geheugen kunt stellen gaan niet over het herinneren maar over vergeten, schrijft Douwe Draaisma in ‘Vergeetboek . Waarom bestaat er eigenlijk geen vergeettechniek? Waarom hebben portretten de neiging onze herinneringen aan gezichten te wissen? Wat gaat er mis in de hersenen van iemand die geen gezichten kan onthouden?

In ‘Vergeetboek’ voert Draaisma de lezer langs de theorieën over waarom het geheugen pas zo laat op gang komt, de oorzaken voor het vergeten van dromen en de verklaring voor ‘onbewust plagiaat’. Hij stelt ons voor aan Henry M., die door een geheugendefect leefde in een ‘nu’ ter breedte van een halve minuut en aan soldaat S. die zelfs zijn eigen gezicht niet kon onthouden. Draaisma schrijft over trauma en verdringing, over het vergeten dat zichzelf onzichtbaar maakt, over het herschrijven van je herinneringen bij het ouder worden.

The post Vergeetboek appeared first on Ramsj.

De Gong & De Rookberg

bwhontwerpers — Fri, 28 Oct 2016 14:23:28 +0000

In ‘De gong en de rookberg’ bespreekt hij Gerbrandy de poëzie van twee weerbarstige dichters, de ‘Laaglandse hymnen van H.H. ter Balkt en ‘’ Zilverzonnige en onneembare maan’ van Jacques Hamelink. Het epos van Ter Balkt en de elegie van Hamelink ontleedt Gerbrandy regel voor regel, woord voor woord, letter voor letter, wit na wit. Veelsoortige bronnen boort hij hiervoor aan: literaire teksten uit Europese en andere tradities, historische verhalen, beeldende kunst, archeologisch materiaal. Talloze verwijzingen zoekt hij tot op de soms onzekerste bodem uit, want weerspannige ondoorgrondelijkheid is zowat de karakteristiek van beide dichters.

Maar Gerbrandy’s mes snijdt aan twee kanten, want de werkelijke protagonist in De gong en de rookberg is de lezer. Het is de lezer immers die de verwijzingen ziet, de lezer spoort de bronnen op. Hij zoekt, en vindt structuren. De gedichten verwijzen niet, noch bieden ze een structuur aan, maar het is de lezer die ze er inlegt. De door Ter Balkt en Hamelink gepubliceerde teksten, zo stelt Gerbrandy radicaal, zijn slechts in potentie gedichten, zaden die een lezer behoeven om in diens brein op te bloeien tot volwaardige gedichten. De mentale biotoop van de lezer bepaalt hoe het gewas er uiteindelijk uitziet.

Zelden toont een criticus zich bereidwillig om de aard en de methode van zijn lezing en interpretatie van poëzie systematisch en vrijelijk uit de doeken te doen. Dit is nu precies wat poëziecriticus Piet Gerbrandy in ‘De gong en de rookberg’ onderneemt.

The post De Gong & De Rookberg appeared first on Ramsj.

Laocoön

bwhontwerpers — Thu, 01 Sep 2016 13:28:39 +0000

In de Aeneis van Vergilius schreeuwt Laocoön het uit, zodra hij het gif van de slangen in zijn lichaam voelt doordringen. In de beeldengroep lijkt de priester niet meer dan een zucht te slaken. De dichter kan wat de beeldhouwer niet kan: een personage kan schreeuwen, doordat de lezer zich een aantal opeenvolgende gebaren voorstelt. Een beeld kan maar één moment uit de handeling weergeven. Als dit juist het ogenblik is waarop geschreeuwd wordt, staat het personage als het ware voor altijd bevroren met wijd open mond een onvermijdelijk lelijk gezicht.

The post Laocoön appeared first on Ramsj.

De innerlijke ervaring

bwhontwerpers — Fri, 12 Aug 2016 08:47:07 +0000

Maarten van Buuren is een persoonlijk en uitdagend essayist, die zijn denkwerk verricht op het snijpunt van filosofie, literatuur en beeldende kunst. De innerlijke ervaring is de neerslag van zijn onderzoek naar de essentie van de moderne mystieke of extatische ervaring. Zijn fascinatie voor de menselijke ervaring na de dood van God en voor de schoonheid van het onvolmaakte zijn leidende motieven in zijn essays. Deze essays over waarneming, beeld en geheugen bieden een schitterende, panoramische beschrijving van de aard en de werking van de innerlijke ervaring.

The post De innerlijke ervaring appeared first on Ramsj.